sábado, 29 de septiembre de 2012

RUTA DE L'AIGUA


PATRIMONIO HISTÓRICO, ETNOLÓGICO, ETNOGRÁFICO, RURAL, NATURAL Y AGRARIO DE VILANOVA D'ALCOLEA
LA RUTA DEL AGUA DE VILANOVA D'ALCOLEA.
Escribe: JUAN EMILIO PRADES BEL (Taller de historia, memorias y patrimonios).

LA RUTA DE "LES SÈNIES", UN RECORRIDO DENTRO DE LA RUTA DEL AGUA DE VILANOVA D’ALCOLEA: 
La ruta de les Sénies (norias) de Vilanova, tiene un recorrido de unos 4 km., este camino discurre en muchos tramos por senderos campo a través siguiendo el sinuoso curso del Río de Vilanova, en estos espacios de ribera es donde se encuentra gran parte del patrimonio hidráulico del municipio, con un total de 27 norias, más 13 pozos y dos balsas (en valenciano a las norias se las denominan y se entienden en el habla como Sénies). Estas infraestructuras hidráulicas cogían el agua de los niveles freáticos altos de junto al río, y facilitaban el cultivo de unas preciadas parcelas aquí llamadas suertes de tierra que podían dedicar los vecinos a huertos de frutales y huertas de regadío para verduras, hortalizas y leguminosas.

LA NORIA, VERSOS DE ANTONIO MACHADO: "La tarde caía triste y polvorienta. El agua cantaba su copla plebeya en los cangilones de la noria lenta. Soñaba la mula, ¡pobre mula vieja!, al compás de la sombra que en el agua suena. La tarde caía triste y polvorienta. Yo no sé qué noble, divino poeta, unió a la amargura de la eterna rueda la dulce armonía del agua que sueña, y vendó tus ojos, ¡pobre mula vieja!...Mas sé que fue un noble, divino poeta, corazón maduro de sombra y de ciencia". ''La noria'' es un poema que forma parte del libro ''Poesías completas”.

    










MEMORIA Y CATALOGO DE TÍTULOS Y AUTORES PARA EL ESTUDIO DE LA NATURALEZA Y LOS PAISAJES:
BIBLIOGRAFÍA:
- AGUILÓ ALONSO, MIQUEL: (1998): "Guía para la elaboración de estudios del medio físico: contenido y metodología". Madrid: Ministerio de Medio Ambiente. Secretaría General de Medio Ambiente. ISBN 84-8320-054-6.
- AMADES, JOAN (1980). Folklore de Catalunya: costums i creences. Barcelona: Selecta.
- ANDRÉS ABELLÁN, MANUELA; MOLINA SÁNCHEZ, LUIS; DEL CERRO BARJA, ANTONIO
(2000) “Modelo propuesto para valorar alteraciones paisajísticas visuales en las E.I.A. Aplicación práctica en la Sierra de Alcaraz (Albacete)”, Montes, núm.61, p. 25-36.
- ARAMBURU, M. P.; ESCRIBANO, R.; RUBIO, R.; ALVÁREZ, S.B. (2001). “Cartografía del paisaje de la Comunidad de Madrid”, Actas del III Congreso Forestal Español. Granada: Consejería de Medio Ambiente. Junta de Andalucía, vol. 3, p. 250-258.
- ARIAS ABELLÁN, JESUS; FOURNEAU, FRANCIS (1998). El paisaje mediterráneo = Le paysage méditerranéen = Il paesaggio mediterraneo. Granada: Universidad de Granada; Consejería de Obras Públicas y Transporte de la Junta de Andalucía. ISBN 84-338-2426-0
- BALDELLOU, VICENTE (1987). ”Arte rupestre en la región pirenaica” dins Arte rupestre en España. Madrid: Zugarto Ediciones. P. 66-77.
- ARAUZO, T. Y GUTIÉRREZ, M. (1994): Evolución de los valles de fondo plano del centro de la Depresióndel Ebro. In Arnáez, J. et al (Eds.): Geomorfología en España. III Reunión de
Geomorfología. Logroño 1994. I, 277-290. S.E.G., Univ. de La Rioja., I.P.E. y I.E.R. Logroño.
- BURILLO, F., GUTIÉRREZ, M. Y PEÑA, J.L. (1981): El cerro del castillo de Alfambra. (Teruel). Kalathos, vol.I, 7-63.
- BURILLO, F., GUTIÉRREZ, M. Y PEÑA, J.L. (1983): La Geoarqueología como ciencia auxiliar. Una aplicación a la Cordillera Ibérica Turolense. Revista de Arqueología , 26, 6-l3 . Madrid.
- BURILLO, F., GUTIÉRREZ, M. Y PEÑA, J.L. (1986): Las acumulaciones holocenas y su datación arqueológica en Mediana de Aragón (Zaragoza). Cuad. Inv. Geogr., XI (1-2), 193-207. Logroño.
- BURILLO, F. Y PEÑA, J.L (1984): Clima, geomorfología y ocupación humana. Introducción a un planteamiento metodológico. I Jornadas Metod. Inv. Prehist. Soria , 91-102.
- GONZÁLEZ, J.R., RODRÍGUEZ, J.I. Y PEÑA, J.L. (1996): Aportació de la geoarqueología al coneixement del poblament durant el Bronze Inicial a les valls inferiors dels rius Segre i Cinca.
Gala, 3-5, 137-152.
- PELLICER, F., PEÑA, J.L. Y IBÁÑEZ, M.J. (1986): Estudio geomorfológico del yacimiento de
 Burrén y Burrena (depresión del Ebro): Génesis del relieve y evolución holocena. Est. Hom. Dr.
A. Beltrán, 33-45. Univ. Zaragoza.
- PEÑA, J.L. (1983): Dinámica reciente de vertientes en el valle medio del Segre (zona de Anya-Artesa de Segre, prov. de Lérida). Actas VIII Col. Geografía, 123-130. Barcelona.
- PEÑA, J.L. Y RODANÉS, J.M. (1992): Evolución geomorfológica y ocupación humana en el cerro de Masada de Ratón (Baix Cinca, prov. de Huesca). Cuaternario y Geomorfología, 6, 81-89.
- PEÑA, J.L., RUBIO, V., GONZÁLEZ, J.R. Y VÁZQUEZ, P. (2002): Cambios dinámicos en laderas holocenas del valle del Segre (Depresión del Ebro). En Longares, L.A. y Peña, J.L.(Eds.): Aportaciones Geográficas en memoria del Prof. L. Miguel Yetano Ruiz, 421-432.Universidad de Zaragoza
- RUBIO, V., PEÑA, J.L. Y GONZÁLEZ, J.R. (2005): El impacto en el paisaje de los fosos de época prehistórica en el NE de España y su reconocimiento con criterios geomorfológicos. III Congresso Internacional sobre Fortificaciones “Paisaje y Fortificaciones” .
- SOPENA, M.C. Y PEÑA, J.L. (1998): Evolución del paisaje del Holoceno superior en el valle del Cinca, sector de Binaced (Huesca). Arqueología Espacial, 19-20,185-197.
- VITA-FINZI, C. (1969): The Mediterranean valleys. Geological changes in historical times.Cambridge Univ. Press. 140 p. London.
- ALDOMÀ, I.; MENDIZÀBAL, E.; PÈLACHS, A. y SORIANO, J.M. (2004): in Vicedo , E. [dir]: Medi, territori i història. Les transformacions territorials en el món rural català occidental . Lleida: Pagès editors, pp. 139-164.
- ARQUÉ , M.; GARCIA, À. y MATEU, X. (1982): La penetració del capitalisme a les comarques de l'Alt Pirineu in Documents d'Anàlisi Geogràfica , nº 1, pp.9-67.
- GARCÍA PASCUAL, J. (2006): Políticas públicas y sustentabilidad en las zonas desfavorecidas y de montaña en España in Boletín de la AGE , nº41, pp. 151-182.
- LAGUNA M. y LASANTA, T. (2007): Balance de las políticas públicas en el desarrollo rural del Pirineo aragonés in Boletín de la AGE, nº43, pp.29-49.
- ORTEGA VALCÁRCEL, J. (2004): Áreas de montaña: de la supervivencia a la integración". Boletín de la AGE , nº 38, pp.5-28.
- ROMERO GONZÁLEZ, J. (2005): El gobierno del territorio en España. Balance de iniciativas de coordinación y cooperación territorial in Boletín de la AGE , nº39, pp. 59-86.
- TOBARUELA, P.; TORT, J. (2003): El Pirineu d'abans-d'ahir. Conversa amb Antoni Roman in Revista de Catalunya . Barcelona: Fundació Revista de Catalunya, núm. 187, pp.11-21.
- SANCHO REINOSO, Alexis(2008) : "Paisajes agrarios marginales de montaña: miradas desde el Pirineo y el Himalaya". Diez años de cambios en el Mundo, en la Geografía y en las Ciencias
Sociales , 1999-2008. Actas del X Coloquio Internacional de Geocrítica, Universidad de Barcelona, 26-30 de mayo de 2008.
- BELLET, C.; LLOP, J.Mª (Ed) (2000) Ciudades intermedias urbanización y sostenibilidad, Lleida, Milenio ed.
- DEMATTEIS, G. (1991), “Sistemi locali nucleari e sistemi a rete: un contributo geografico all’interpretazione delle dinamiche urbane”, en Bertuglia, C.S. - La Bella, A. (Ed) (1991), Isistemi urbani. Vol.1: Le teorie, il sistema e le reti, Milano, Franco Angeli, pp. 417-441.
- TOMÀS BONELL, JORDI: Descobrir Catalunya. Barcelona: Premsa Catalana, 1994.
- ENRÍQUEZ DE SALAMANCA, Cayetano: Por el Pirineo catalán. Edita: el autor. ISBN 84-400-3176-9. 
- JUNYENT, EDUARD. Rutas románicas de Cataluña/I. Editorial Encuentro, Madrid
1995. ISBN-84-7490-390-4. 
- ANTONIO MALPICA CUELLO (2010) : "Paisaje y poblamiento del espacio fronterizo nororiental del reino nazarí de Granada". ISBN: 978-84-92593-73-6. Editorial: Alhulia, Granada, España. Colección: Arqueología del Paisaje. Análisis de los paisajes históricos / 2.
- JORGE A. EIROA RODRÍGUEZ (2010) : Paisajes agrícolas en el sureste de al-Andalus a partir de las fuentes árabes. ISBN: 978-84-92593-73-6. Editorial: Alhulia,
Granada, España. Colección: Arqueología del Paisaje. Análisis de los paisajes históricos / 2
- JOSÉ MARÍA MARTÍN CIVANTOS (2010): Las aguas del río Alhama de Guadix y el
sistema de careos de Sierra Nevada (Granada) en época medieval. ISBN: 978-84-
92593-73-6. Editorial: Alhulia Granada, España. Colección: Arqueología del Paisaje.
Análisis de los paisajes históricos / 2
- MIGUEL JIMÉNEZ PUERTAS (2010):Nacimiento y transformación de los regadíos en un
sector de la Vega de Granada: Cogollos Vega y Calicasas en época medieval y moderna. ISBN:
978-84-92593-73-6. Editorial: Alhulia, Granada, España . Colección: Arqueología del Paisaje.
Análisis de los paisajes históricos / 2.
- JOSÉ CRISTOBAL CARVAJAL LÓPEZ (2010): "Cerámica y paisaje. Posibilidades y
expectativas en la época andalusí-castellana". ISBN: 978-84-92593-73-6. Editorial: Alhulia.
Granada, España.Colección: Arqueología del Paisaje. Análisis de los paisajes históricos / 2.
- BILAL SARR (2010): "De las transformaciones del paisaje urbano y rural más inmediato de Granada en el siglo XI". ISBN: 978-84-92593-73-6. Editorial: Alhulia. Granada, España. Colección: Arqueología del Paisaje. Análisis de los paisajes históricos / 2.
- LUCA MATTEI (2010) : "El poblamiento y la evolución del paisaje medieval en el valle del Colomera (Granada)". ISBN: 978-84-92593-73-6. Editorial: Alhulia, Granada, España . Colección: Arqueología del Paisaje. Análisis de los paisajes históricos / 2.
- JUAN FÉLIX GARCÍA PÉREZ (2010) : "Los sistemas hidráulicos y su evolución en el Valle de
Lecrín: diseño de los espaicos irrigados y modalidades de riego tradicionales en la alquería de
al-Badul". ISBN: 978-84-92593-73-6. Editorial: Alhulia, Granada, España.Colección: Arqueología del Paisaje. Análisis de los paisajes históricos / 2.

viernes, 28 de septiembre de 2012

ÉPOCA OTOÑAL

PATRIMONIO HISTÓRICO, ETNOLÓGICO, ETNOGRÁFICO, RURAL, NATURAL Y AGRARIO DE VILANOVA D'ALCOLEA
 EL OTOÑO
UNA MIRADA FOTOGRÁFICA POR 
JUAN E. PRADES BEL
VILANOVA D'ALCOLEA/VILLANUEVA DE ALCOLEA/2012







CAÑES I CAÑARS

PATRIMONIO HISTÓRICO, ETNOLÓGICO, ETNOGRÁFICO, RURAL, NATURAL Y AGRARIO DE VILANOVA D'ALCOLEA

LA RUTA DEL AGUA DE VILANOVA D'ALCOLEA, LOS CAÑARES DE RIBERA.

Escribe: JUAN EMILIO PRADES BEL (Taller de historia, memorias y patrimonios).

LA RUTA DE "LES SÈNIES", UN RECORRIDO ENTRE CAÑARES DENTRO DE LA RUTA DEL AGUA DE VILANOVA D’ALCOLEA: 

La especie más abundante de los cañares es la caña invasora “Arundo donax”. En tiempos remotos de hace un siglo las cañas no proliferaban tanto como en la actualidad, puesto que eran un gran recurso para los habitantes, que las utilizaban para múltiples artesanías (cañas para las plantaciones agrícolas, cañizos para puertas, ventanas, y cañizos para secar los frutos y frutas del campo, y para consumir en el hogar como combustible para el fuego doméstico). 





CARRASQUES I BELLOTES


PATRIMONIO HISTÓRICO, ETNOLÓGICO, ETNOGRÁFICO, RURAL, NATURAL Y AGRARIO DE VILANOVA D'ALCOLEA
CARRASQUES, FUSTA I BELLOTES



martes, 25 de septiembre de 2012

CASETA HORT DE SENIA

PATRIMONIO HISTÓRICO, ETNOLÓGICO, ETNOGRÁFICO, RURAL, NATURAL Y AGRARIO DE VILANOVA D'ALCOLEA
ARQUITECTURA RURAL Y AGRARIA:
LA CASETA TEMPORERA DE DOS AGUAS VERTIENTES LATERALES
 JUAN EMILIO PRADES BEL


BIBLIOGRAFÍA:
- JOAN FELIU FRANCH (2002): "Conservar el devenir: en torno al patrimonio cultural
valenciano·. Publicaciones de la Universitat Jaime I, Castellón. 152 pp.
- DOMINGO GÓMEZ OREA (1992): "Planificación rural". Editorial Agrícola Española, SA;
Ministerio de Agricultura, Pesa y Alimentación. Madrid, 396 pp.
- JUAN FRANCISCO OJEDA RIVERA (2004): “El paisaje –como patrimonio– factor de desarrollo de las áreas de montaña”, en Boletín Asociación de Geógrafos Españoles, 38, pp. 273-278.
- JOSÉ LUIS RUIZ ORTEGA (2004): “Patrimonio y desarrollo local en Andalucía”, en Boletín Asociación de Geógrafos Españoles, 38, pp. 101-114.
- JOSÉ ANTONIO SEGRELLES SERRANO (2002): “Conceptualización y metodología de la
Geografía Humana”, en SEGRELLES, J. A. (dir.): Geografía Humana. Fundamentos,
métodos y conceptos. Editorial Club Universitario, Alicante, 273 pp. (pp. 11-34).
- SELMA CASTELL, S.; LLORÍA ADANERO, R. Y SORIANO MARTÍ, J. (1999): “El sistema de poblament de la Vall de Catí. Una aproximació geohistòrica”, en Boletín del Centro
de Estudios del Maestrazgo, año XVI, nº 61, pp. 13-32.
- JAVIER SORIANO MARTÍ (2002): "Aprovechamientos históricos y situación actual del
bosque en Castelló". Comité Econòmic i Social de la Comunitat Valenciana; Bancaixa,
Fundació Caixa Castelló. Valencia, 838 pp.
- MATEU, J.(1989): “Assuts i vores fluviales regades al País Valencià medieval”. En: Los paisajes del agua. Libro jubilar dedicado al profesor Antonio López Gómez.Universitat de València, Universitat d’Alacant.
- BOLUFER I MARQUÉS, Joaquim (2003): "Els molins de vent fariners de les terres del Maestrat ". Joaquim Bolufer Marqués, Agustí Ribera Gomes. Centro de Estudios del Maestrazgo. Nº. 69 (2003), p. 57-69.
- BENEDITO NUEZ, Josep (2000): "Arquitectura rural tradicional en la Plana Alta y Baixa de Castellón". José Benedito Nuez. A.CO.PA.H.: Asociación para la Conservación del Patrimonio Histórico. Nº. 8 (Novie 2000); p. 59-64.
- BARREDA TRAVER, Joaquim (2004): "Molins fariners hidràulics a Vilanova d'Alcolea: història, indústria i tecnologia" . Joaquim Barreda Traver, Magí Espinach i Briansó. -- Castelló: Diputació, Servei de Publicacions, 2004. 191 p.: il. ; (Universitària. Geografia i història) ISBN 84-96372-05-7
- BARBERÀ MIRALLES, Benjamí (2003): "Els molins hidràulics fariners d'Albocàsser" . Benjamí Barberà i Miralles, Joaquim Roca i Albalat. Centro de Estudios del Maestrazgo. N. 69 (2003), p. 39-56.
- BARBERÀ MIRALLES, Benjamí (1999): "Los molinos harineros hidráulicos en la cuenca del "Riu de les Coves" (Castellón)". Benjamí Barberà i Miralles. Molinum: Boletín de la Asociación para la Conservación y Estudio de los Molinos (A.C.E.M.). Año 2, nº. 5 (1999); p. 8-11.
- BARBERÀ MIRALLES, Benjamí (2000/01): "El fre". Benjamí Barberà i Miralles.
El Rodet: Revista del Patrimoni Hidràulic Valencià. Nº. 3 (2000/01); p. 19-21.
- ARAZO, Maria Angeles (1995) : "Arquitectura popular valenciana". Texto de Mª Angeles Arazo; fotos de Francesc Jarque. Valencia: Diputación Provincial, 1995 ISBN 84-7795-979-X
- ANABITARTE URRUTIA, Olga (1980):" Otros aspectos de la arquitectura popular: casetes, norias y bancales". Olga Anabitarte Urrutia, Mª Pía Timón Tiemblo.
Narria: estudios de artes y costumbres populares. Nº. 17 (mar. 1980); p. 7-8.
- AMADES, Joan (1982 ) : "Art popular: la casa ". Joan Amades; presentación de Llorenç Prats. Palma de Mallorca; Barcelona: José J. de Olañeta, Editor, 1982. VIII, 128 p.: il. (Arxiu de tradicions Populars; 37) Reprod. facs. de la ed. de: Barcelona: 1938 .
- ALLEPUZ MARZÀ, Xavier (2007) : "El paisatge de la ramaderia a Vilafamés: inventari d'arquitectures". Xavier Allepuz Marzà... [et al.]. [Castelló]: Comissió organitzadora XII Jornades Culturales de la Plana d'Arc, D.L. 2007 ,116 p.: il. ; 24 cm. ISBN 978-84-690-8184-6
- CAMPS EXTREMERA, Antoni (2006): "La arquitectura rural en piedra seca de Menorca (Illes Balears) ". Antonio Camps Extremera. Narria: estudios de artes y costumbres populares. Nºs. 109-112 , p. 13-23.
- CARO BAROJA, Julio (1954 ) : "Norias, azudas, aceñas ". Julio Caro Baroja. Revista de Dialectología y Tradiciones Populares. Tomo X, 1954, p. 29-160.
- CARO BAROJA, Julio (1954 ) : "Sobre la historia de la noria de tiro ". Julio Caro Baroja. Revista de Dialectología y Tradiciones Populares. Tomo X, 1954, p. 15-79.
- GARCÍA LISÓN, Miguel (1983): "Arquitectura popular: la vivienda rural temporera en las comarcas del Maestrat y les Terres de l'Ebre: "les pallisses" i "les casetes de volta" ". Miguel García Lisón y Arturo Zaragozá Catalán. Centro de Estudios del Maestrazgo. Nº. 1 (1983); p. 45-68.
- JULIÁN FERRANDO, Amparo (2003): "Els masos del terme de les Coves: la Mosquera ". Amparo Julián Ferrando. Centro de Estudios del Maestrazgo. Nº. 70 (jul.-dic. 2003), p. 14-32
- QUERALT TOMÁS, Mª Carme (1992): "Las barracas del Delta del Ebro. Un modelo de hábitat tradicional ". Mª Carme Queralt Tomás. Narria: estudios de artes y costumbres populares. Nºs. 57-58 (1992); p. 10-15.
- SIMÓ CASTILLO, Juan B. (2000): "Congreso internacional de la piedra en seco. Peñíscola, 2000 ". Juan B. Simó Castillo. Centro de Estudios del Maestrazgo. Nº. 64 (2000); p. 51-54.
-MESEGUER, V.(1985): "Los algibes rurales de Benicarló". Serie Notas Históricas de Benicarló. Edit. Caja Rural San Isidro de Benicarló, 1985.
- MESEGUER, V.(1988): "
El Maestrazgo insólito". Edit. Caja Rural San Isidro de Benicarló, 1988.
- MESEGUER, V.(1994): "
El patrimonio etnológico agrario de Benicarló". Edit. Caja Rural San Isidro de Benicarló, 1994.
- MESEGUER, V. , J.BTA. SIMÓ.(1997): "El patrimonio etnológico de Canet lo Roig". Edit. Centro de Estudios del Maestrazgo, 1997.

- MESEGUER, V. (2000): "Paisajes, pueblos y gente del Maestrazgo". Editorial Antinea, Vinaròs, 2000.
- MESEGUER, V. , SIMÓ, JB.(2001):  "El patrimonio etnológico agrario de Benicarló". Edit. Centro de Estudios del Maestrat, 2001.
- MESEGUER, V.(2002): "Xert i la Barcella". Cooperativa Agrícola Sant Marc de Xert, Xert, 2002.
- MESEGUER, V.(2004): "Oliveres, molins i oli de Canet". Centre d’Estudis del Maestrat, Benicarló, 2004.
- MESEGUER, V. (2006) : "Arquitectura popular de pedra seca al terme de Vinaròs". Serie Estudis d’Etnologia del Maestrat, nº 6. Edit. Centre d’Estudis del Maestrat, 2006.

SENIA

PATRIMONIO HISTÓRICO, ETNOLÓGICO, ETNOGRÁFICO, RURAL, NATURAL Y AGRARIO DE VILANOVA D'ALCOLEA
ARQUITECTURA DEL AGUA



BIBLIOGRAFÍA:
- JOAN FELIU FRANCH (2002): "Conservar el devenir: en torno al patrimonio cultural
valenciano·. Publicaciones de la Universitat Jaime I, Castellón. 152 pp.
- DOMINGO GÓMEZ OREA (1992): "Planificación rural". Editorial Agrícola Española, SA;
Ministerio de Agricultura, Pesa y Alimentación. Madrid, 396 pp.
- JUAN FRANCISCO OJEDA RIVERA (2004): “El paisaje –como patrimonio– factor de desarrollo de las áreas de montaña”, en Boletín Asociación de Geógrafos Españoles, 38, pp. 273-278.
- JOSÉ LUIS RUIZ ORTEGA (2004): “Patrimonio y desarrollo local en Andalucía”, en Boletín Asociación de Geógrafos Españoles, 38, pp. 101-114.
- JOSÉ ANTONIO SEGRELLES SERRANO (2002): “Conceptualización y metodología de la
Geografía Humana”, en SEGRELLES, J. A. (dir.): Geografía Humana. Fundamentos,
métodos y conceptos. Editorial Club Universitario, Alicante, 273 pp. (pp. 11-34).
- SELMA CASTELL, S.; LLORÍA ADANERO, R. Y SORIANO MARTÍ, J. (1999): “El sistema de poblament de la Vall de Catí. Una aproximació geohistòrica”, en Boletín del Centro
de Estudios del Maestrazgo, año XVI, nº 61, pp. 13-32.
- JAVIER SORIANO MARTÍ (2002): "Aprovechamientos históricos y situación actual del
bosque en Castelló". Comité Econòmic i Social de la Comunitat Valenciana; Bancaixa,
Fundació Caixa Castelló. Valencia, 838 pp.
- MATEU, J.(1989): “Assuts i vores fluviales regades al País Valencià medieval”. En: Los paisajes del agua. Libro jubilar dedicado al profesor Antonio López Gómez.Universitat de València, Universitat d’Alacant.
- BOLUFER I MARQUÉS, Joaquim (2003): "Els molins de vent fariners de les terres del Maestrat ". Joaquim Bolufer Marqués, Agustí Ribera Gomes. Centro de Estudios del Maestrazgo. Nº. 69 (2003), p. 57-69.
- BENEDITO NUEZ, Josep (2000): "Arquitectura rural tradicional en la Plana Alta y Baixa de Castellón". José Benedito Nuez. A.CO.PA.H.: Asociación para la Conservación del Patrimonio Histórico. Nº. 8 (Novie 2000); p. 59-64.
- BARREDA TRAVER, Joaquim (2004): "Molins fariners hidràulics a Vilanova d'Alcolea: història, indústria i tecnologia" . Joaquim Barreda Traver, Magí Espinach i Briansó. -- Castelló: Diputació, Servei de Publicacions, 2004. 191 p.: il. ; (Universitària. Geografia i història) ISBN 84-96372-05-7
- BARBERÀ MIRALLES, Benjamí (2003): "Els molins hidràulics fariners d'Albocàsser" . Benjamí Barberà i Miralles, Joaquim Roca i Albalat. Centro de Estudios del Maestrazgo. N. 69 (2003), p. 39-56.
- BARBERÀ MIRALLES, Benjamí (1999): "Los molinos harineros hidráulicos en la cuenca del "Riu de les Coves" (Castellón)". Benjamí Barberà i Miralles. Molinum: Boletín de la Asociación para la Conservación y Estudio de los Molinos (A.C.E.M.). Año 2, nº. 5 (1999); p. 8-11.
- BARBERÀ MIRALLES, Benjamí (2000/01): "El fre". Benjamí Barberà i Miralles.
El Rodet: Revista del Patrimoni Hidràulic Valencià. Nº. 3 (2000/01); p. 19-21.
- ARAZO, Maria Angeles (1995) : "Arquitectura popular valenciana". Texto de Mª Angeles Arazo; fotos de Francesc Jarque. Valencia: Diputación Provincial, 1995 ISBN 84-7795-979-X
- ANABITARTE URRUTIA, Olga (1980):" Otros aspectos de la arquitectura popular: casetes, norias y bancales". Olga Anabitarte Urrutia, Mª Pía Timón Tiemblo.
Narria: estudios de artes y costumbres populares. Nº. 17 (mar. 1980); p. 7-8.
- AMADES, Joan (1982 ) : "Art popular: la casa ". Joan Amades; presentación de Llorenç Prats. Palma de Mallorca; Barcelona: José J. de Olañeta, Editor, 1982. VIII, 128 p.: il. (Arxiu de tradicions Populars; 37) Reprod. facs. de la ed. de: Barcelona: 1938 .
- ALLEPUZ MARZÀ, Xavier (2007) : "El paisatge de la ramaderia a Vilafamés: inventari d'arquitectures". Xavier Allepuz Marzà... [et al.]. [Castelló]: Comissió organitzadora XII Jornades Culturales de la Plana d'Arc, D.L. 2007 ,116 p.: il. ; 24 cm. ISBN 978-84-690-8184-6
- CAMPS EXTREMERA, Antoni (2006): "La arquitectura rural en piedra seca de Menorca (Illes Balears) ". Antonio Camps Extremera. Narria: estudios de artes y costumbres populares. Nºs. 109-112 , p. 13-23.
- CARO BAROJA, Julio (1954 ) : "Norias, azudas, aceñas ". Julio Caro Baroja. Revista de Dialectología y Tradiciones Populares. Tomo X, 1954, p. 29-160.
- CARO BAROJA, Julio (1954 ) : "Sobre la historia de la noria de tiro ". Julio Caro Baroja. Revista de Dialectología y Tradiciones Populares. Tomo X, 1954, p. 15-79.
- GARCÍA LISÓN, Miguel (1983): "Arquitectura popular: la vivienda rural temporera en las comarcas del Maestrat y les Terres de l'Ebre: "les pallisses" i "les casetes de volta" ". Miguel García Lisón y Arturo Zaragozá Catalán. Centro de Estudios del Maestrazgo. Nº. 1 (1983); p. 45-68.
- JULIÁN FERRANDO, Amparo (2003): "Els masos del terme de les Coves: la Mosquera ". Amparo Julián Ferrando. Centro de Estudios del Maestrazgo. Nº. 70 (jul.-dic. 2003), p. 14-32
- QUERALT TOMÁS, Mª Carme (1992): "Las barracas del Delta del Ebro. Un modelo de hábitat tradicional ". Mª Carme Queralt Tomás. Narria: estudios de artes y costumbres populares. Nºs. 57-58 (1992); p. 10-15.
- SIMÓ CASTILLO, Juan B. (2000): "Congreso internacional de la piedra en seco. Peñíscola, 2000 ". Juan B. Simó Castillo. Centro de Estudios del Maestrazgo. Nº. 64 (2000); p. 51-54.
-MESEGUER, V.(1985): "Los algibes rurales de Benicarló". Serie Notas Históricas de Benicarló. Edit. Caja Rural San Isidro de Benicarló, 1985.
- MESEGUER, V.(1988): "
El Maestrazgo insólito". Edit. Caja Rural San Isidro de Benicarló, 1988.
- MESEGUER, V.(1994): "
El patrimonio etnológico agrario de Benicarló". Edit. Caja Rural San Isidro de Benicarló, 1994.
- MESEGUER, V. , J.BTA. SIMÓ.(1997): "El patrimonio etnológico de Canet lo Roig". Edit. Centro de Estudios del Maestrazgo, 1997.

- MESEGUER, V. (2000): "Paisajes, pueblos y gente del Maestrazgo". Editorial Antinea, Vinaròs, 2000.
- MESEGUER, V. , SIMÓ, JB.(2001):  "El patrimonio etnológico agrario de Benicarló". Edit. Centro de Estudios del Maestrat, 2001.
- MESEGUER, V.(2002): "Xert i la Barcella". Cooperativa Agrícola Sant Marc de Xert, Xert, 2002.
- MESEGUER, V.(2004): "Oliveres, molins i oli de Canet". Centre d’Estudis del Maestrat, Benicarló, 2004.
- MESEGUER, V. (2006) : "Arquitectura popular de pedra seca al terme de Vinaròs". Serie Estudis d’Etnologia del Maestrat, nº 6. Edit. Centre d’Estudis del Maestrat, 2006.

MORES

PATRIMONIO HISTÓRICO, ETNOLÓGICO, ETNOGRÁFICO, RURAL, NATURAL Y AGRARIO DE VILANOVA D'ALCOLEA
SILVICULTURA:FRUTOS Y RECOLECCIONES SILVESTRES

MORES DE SARSA

RASTROJOS DE CARDOS DE CARDAR LA LANA.

GENTES, COSTUMBRES, TRADICIONES, HISTORIAS, PATRIMONIOS Y PAISAJES DE LA PROVINCIA DE CASTELLON:

Por: JUAN EMILIO PRADES BEL (Taller de historia, memorias y patrimonios).

PATRIMONIO HISTÓRICO, ETNOLÓGICO, ETNOGRÁFICO, RURAL, NATURAL Y AGRARIO DE VILANOVA D'ALCOLEA

RASTROJOS DE CARDOS DE CARDAR LA LANA. (REMINISCENCIAS DE UN ANTIGUO CULTIVO MEDIEVAL ASILVESTRADO).

Escribe: JUAN EMILIO PRADES BEL.

Las cabezas o cabezuelas de las cardanchas de cardar se han usado tradicionalmente para cardar la lana, de ahí que uno de sus nombres comunes, cardo cardador, derive de dicho uso tradicional para preparar con la carda una materia textil para el hilado, sacar suavemente el pelo con la carda a los paños, felpas u otros tejidos, y para peinar o cepillar el pelo desde la punta hasta la raíz a fin de que, al alisar ligeramente su superficie, quedase hueco.



FIGUERES I FIGUES

PATRIMONIO HISTÓRICO, ETNOLÓGICO, ETNOGRÁFICO, RURAL, NATURAL Y AGRARIO DE VILANOVA D'ALCOLEA
FIGUES I FIGUERES

MANGRANES I MANGRANERS

PATRIMONIO HISTÓRICO, ETNOLÓGICO, ETNOGRÁFICO, RURAL, NATURAL Y AGRARIO DE VILANOVA D'ALCOLEA
MANGRANERS I MANGRANES
JUAN EMILIO PRADES BEL